نمایشنامه اوستاد نوروز پینه دوز: منبعی مهم برای مطالعه فارسی گفتاری دوره قاجار

تاکنون متون مختلفی درباره اصطلاحات و ضرب المثل های رایج در دورة قاجار منتشر شده اند، ولی چون این متون بیشتر ناظر بر فهرست واژگان هستند و در قالب جمله ارائه نشده اند، نمی توانند تصویر روشنی از «زبان فارسی گفتاری» این دوره در اختیار بگذارند. به همین دلیل تصور رایج از گفتار مردم دوره قاجار، همان جملات دیریاب و دشواری است که در متون برجا مانده از آن زمان باقی دیده می شود. با وجود این، آنچه می تواند تا حدی این نقیصه را جبران کند، رجوع به متون نمایشی آن دوره است. متون نمایشی چون ماهیتا بر اساس گفتگو شکل می گیرند، به گونه گفتاری زبان نزدیکترند و طبیعتا داده های بیشتر و مستندتری را برای مطالعه گونه گفتاری زمان خود در اختیار می گذارند. این مقاله به بررسی فارسی گفتاری موجود در نمایشنامه اوستاد نوروز پینه دوز اثر کمال الوزاره محمودی (1253-1309 قمری)، نمایشنامه نویس عصر مشروطه می پردازد، و ضمن معرفی او و آثارش، ویژگی های فارسی گفتاری متون او را بررسی می کند. اهمیت این نمایشنامه در آن است که احتمالاً قدیمی ترین و مفصل ترین «متن»ی است که از فارسی گفتاری برجا مانده است.